Uyku Bozukluğunun 11 Negatif Sonucu / Belirtisi
Uyku Vakti
Tarih boyunca hiç uyumadan kalma rekoru 11 günle Randy Gardner’da(1965). Ancak bildiğiniz gibi normal şartlarda günlük 7-9 saat uyumanız gerekmektedir. Bazen bir işi ya da ödevi yetiştirmek için veya bir dizinin sezonunu bitirmek için tüm geceyi uykusuz geçirdiğiniz zamanlar olabilir. Bu kabul edilebilir, sonuçta bazen hepimiz o ya da bu şekilde geceyi uykusuz geçirebiliriz. Bir gecelik uykusuzluğun sonraki günü yorgun ve verimsiz geçirmek dışında uzun süreli etkileri olmayacağı söylenebilir. Ama en az 2 geceyi uykusuz geçirmek söz konusu olduğunda durum biraz daha ciddileşiyor. Siz her ne kadar günlük 3-4 saat uykunun sizin için yeterli olduğunu söyleseniz de, bu düzensiz uyku alışkanlığı tip2 diyabet, kalp rahatsızlıkları, obezite ve depresyona davetiye çıkarıyor. Peki uyku bozukluğu sonuçları ya da işaretleri neler olarak karşımıza çıkıyor?
1- Karnınız Hep Aç!
Amerikalı nöroloji ve uyku hastalıkları uzmanı Dr Chris Winter: “Eğer beyin kendisi için yeterli enerjiyi uyku yoluyla almazsa bunu yiyeceklerden sağlama yoluna gidebilir.” Diyor. Dr Winter beynin uykusuzluk sebebiyle düşük seviyelerde çalışması açlık hormonu olan “ghrelin” in salgılanmasını artıracağını söylüyor. Yüksek miktarlarda “ghrelin” hormonu ise sizi daha fazla yağlı ve şekerli şeyler yemeye yönlendirir. Yetersiz uyku aynı zamanda size tokluk hissi veren “leptin” hormonunun salgılanmasını azaltır ve ne zaman nerede duracağınızı bilmeniz zorlaşır.
2 - Kilo Almaya Başlamışsınızdır
Ağzınızın sürekli dolu olması tabii ki bir diğer problemi beraberinde getiriyor. Dr. Winter’a göre yorgunken insanlar ne yediklerine fazla dikkat edemezler. İnsanlar daha fazla uyanık kalabilmek için ne bulurlarsa ağızlarına atarlar. Ghrelin hormonunun azlığı sonucu daha da artan şekerli ve yağlı yiyecekler yeme isteği zaten kilo almanız için gerekli şartları sağlayacaktır. Düşük uyku aynı zamanda metabolizma üzerinde de negatif etkilere sebep olur. 2012 yılında yapılan bir araştırmaya göre günlük 4 buçuk saatlik uyku vücudun enerji düzenini sağlayan insülin hormonunun etkilerini de %30 civarında düşürmekte.
3 - Yeme Alışkanlıklarınız ve Davranışlarınız Fevrileşir
İnsanlar yorgun olduğunda düşünmeden hareket ederler. Bu da hem yiyeceklere karşı mantıklı tepki vermenizi hem de diğer ilişkilerinize göstermeniz gereken özeni etkiler. Daha fazla şeker tüketmemeliyim ya da bu pastadan bir tane daha almamalıyım deme kabiliyetiniz azalır. Bunun yanında düşüncesiz hareket sadece yemeğe hayır dememeyi değil iş ve insan ilişkilerinizi de haliyle olumsuz etkiler.
4 - Hafızanız Dumura Uğrar
Dün akşam ne yediğinizi ya da evin anahtarlarını nereye koyduğunuzu hatırlıyor musunuz?
Bu soruların cevabına panik yapmadan önce, beyninizin muhtemelen sağlıklı olduğunu hatırlamanızda fayda var. Ancak eğer hafıza problemleri yaşıyorsanız yeterli miktarda uyuyup uyumadığınızı da gözden geçirmelisiniz. Yine Nörolog Dr. Winter diyor ki: “Eğer yorgunsanız etrafınızda olup bitenleri ya da yaptığınız işleri hafızanıza kaydetmek için daha az çaba sarf edersiniz. Yapılan bir araştırmaya göre sağlıklı uyku beyninizde bulunan toksik maddelerin atılmasını ve hasarlı yerlerin onarılmasını sağlar. Ancak uykunuzun yetersizliği ya da sağlıksız olması uzun süreçte beyne de zarar verir.
5 - Karar Vermekte Zorlanıyor musunuz?
Eğer ev, iş, ya da okulda yapmanız gereken şeyleri organize etmekte zorlanıyorsanız, ya da karar vermek sizin için bir çileye dönüşüyorsa yine uykunuzu gözden geçirmenizde fayda var. Uzmanlara göre yetersiz uyku beynin çalışma ve karar verme hızını etkiliyor. Bu da düzenli yaşam için gereken problemleri hızlı çözme ve organizasyon yapabilme yeteneğinizi azaltıyor. 2009’da uyku üzerine yapılan bir araştırmaya göre sağlıklı uyuyan insanlarla uyku bozukluğuna sahip insanlar arasında %7 ye varan odaklanma ve yoğunlaşma farkı var.
6 - Motor Kabiliyetleriniz Kapanır
Aslında motor faaliyetlerle kastedilen; vücudun artık kendi kendine yapabildiği şeylerdir. Örneğin yürümek, merdivenden inmek, yazı yazmak, veya araba kullanmak gibi artık reflekse dönüşen alışkanlıklar motor faaliyetlerdir. Dr. Winter’a göre yorgun olduğunuzda vücuttaki sinirlerin yapılan işlere verdiği tepki yavaşlar. Bu tepkinin yavaşlaması da sizin hareket kabiliyetinizi düşürür. Ani olaylara verilen refleksler yavaşlar ya da kaybolur. Bu da araba kullanmanızı ya da dikkat isteyen işleri yapmanızı kötü yönde etkiler.
7 - Duygularınız Yerlerde Sürünüyor Olabilir
Uyku bozukluğu olan insanlarda karşılaşılan problemlerden birisi de duyguların kontrol edilememesidir. Her şeye aşırı reaksiyon göstermeye başlamanız uyku yetersizliği sonucu vücudun verdiği alarmlardan birisi olabilir. Gereksiz derecede mutlu, etrafa bakışlarıyla ateş saçan veya sürekli salya sümük tepkiler veren biri olmanız kaçınılmaz hale gelebilir.
8 - Çok Çabuk Hastalanabilirsiniz
Sağlıksız uykudan etkilenen bir diğer bölüm ise bağışıklık sistemimiz. Yetersiz uyku vücudun mikroplarla ya da hastalıklarla savaşma yeteneğini azaltır. Bu da daha yakın zamanda atlattığınız bir gribin sizi tekrar ve sık sık ziyaret etmesine sebep olabilir. Uyku esnasında beynin salgıladığı “cytokines” proteini vücudun hastalıkları daha kolay yenmesini ve onlara olan bağışıklığın artmasını sağlar. Ancak uykumuz aksamaya başladığında bu işlem de aksar ve elinden mendil düşmeyen, battaniyesiz gezemeyen tiplerden biri olur çıkarsınız.
9 - Görme Bozuklukları
Uykusuzluğa bağlı yorgunluklar göz kaslarının sağlıklı çalışmasını da etkiler. Gözün odaklanmasını sağlayan kasların tepkisi zayıflar ve net görme işlemi sekteye uğrar. Böyle bir problem insanların nesneleri çift görmesine sebep olur. İyi uyuyan insanların görüşleri de netleşir.
10 - Cildiniz İsyanlarda mı?
Güzellik uykusu denilmesinin bir sebebi var. Uykudayken vücut zarar gören ya da yaşlanan cilt hücrelerini onarır. Ancak yetersiz uyku bu süreci zayıflatır. 2013’ de Amerika’da yapılan bir araştırmaya göre düzenli ve sağlıklı uyku sahiplerinin cildinin diğerlerine göre %30 daha iyi durumda olduğu saptanmıştır. Dermatologlara göre iyi uyku vücutta östrojen hormonunun dağa sağlıklı dolaşması, kollajen üretiminin artması ve cilt sağlığınızın daha iyi olması anlamına geliyor. Buna bağlı olarak yetersiz uyku cildinizin daha hızlı yaşlanmasına ve kendini tamir edememesine sebep oluyor.
11 - Direksiyonda Uyuyakalmış Gibi mi Zannediyorsunuz?
Tabi araba kullanmıyorsanız bu sorunun ciddiyetini anlamanız zor olabilir. Aslında bunun tam açıklaması kısa süreli dalıp gitmek. Uzmanlar bu işleme Mikro-Uyku adını veriyor. Beyin artık daha fazla dayanamıyor ve: “Senin ne yaptığın artık beni ilgilendirmiyor, ben uyuyorum.” diyor. Beynin uyuması otomatik olarak vücudun uyuması anlamına geliyor. Mikro-Uyku en çok araç kullananlar için tehlikeli haller alabiliyor. Ancak diğer işlerinizde de bu dalıp gitmeler irili ufaklı problemlere yol açabilir. Ülkemizde ve dünyada yaşanan trafik kazalarında uykusuz yola çıkmak ve direksiyon başında uyuyakalmak önemli bir problem teşkil ediyor. Baştan beri saydığımız tüm problemler gibi bunun başında da yetersiz uyku geliyor.
Burada saydığımız problemlerin dışında birçok uzman uzun süre devam ettirilen yetersiz ve düzensiz uyku alışkanlığının uzun süreçte çok daha büyük hastalıklara davetiye çıkaracağı konusunda hemfikirler. İş sadece günde 7 – 9 saat uyumakla da bitmiyor. Uyuduğunuz saatler, ortamda hiç ışık olmaması ve yattığınız yatak da uykunun sağlıklı olabilmesi için büyük öneme sahip. Örneğin vücut en kaliteli uykuya gece 23:00 ile 02:00 saatleri arasında ulaşıyor. Eğer bu saatleri kaçırıyorsanız uyku kalitenizi de kaçırıyorsunuz demektir. Bunun yanında yakın zamanda gerçekleşen bir keşfe göre gözlerimizde bulunan mikro sensörler uyku esnasında çok küçük miktarlarda ışığı bile algılıyor ve beynin kaliteli uykusuna son veriyor. Bu yüzden beyin ne kadar zifiri karanlıkta uyursa kendisini ve vücudu tamir etmek için gerekli olan hormonları o kadar çok salgılıyor. Hepsinin dışında yattığınız yatağın uyku kalitenizi etkileyeceğinizi söylememize zaten gerek yok.